Edebiyatımızın hiçbir ismi bir yandan bu kadar övülürken, diğer yandan da bu kadar yerilmedi. Hakkında verilen hükümler bu kadar birbirine benzemeyen ikinci bir şairimiz olmadı. Eski şiirin yeni peygamberi,yenilik düşmanı, Zemzeme'ye saldıran Demde-meçi olarak anılırken uğradığı haksızlıklar o kadar tarafdar buldu ki, ölümünden yarım asır sonra bile, modernleşen edebiyatın önündeki gerici engellerin sembolü olmayı sürdürdü. Muallim Naci Efendi bu sıfatları hakediyor mu? Hakkındaki bütün bildiklerinizi unutu

Osman Nevres Efendi, XIX. asrın bütün kargaşasının cisimleşmiş hâli gibidir. Sakızlı Rum iken, çocukluğunda köle olarak satılmış bir hürriyet âşıkıdır. Vatan diye Devlet-i Aliyye'yi, din diye islâmiyet'i, dil diye Türkçe'yi, tarikat diye nakşbendiyeyi bilir. Uğrunda defalarca işsiz kaldığı, iftiraya uğradığı, hattâ aklını kaybettiği meşrûtiyeti göremeden göçüp gitmiştir. Kendisi gibi perişan olan dîvânını Ziya Paşa'nın düzenleyip bastırması bile, dâhil olduğu fikrî-edebî zümre hakkında bir fikir vermeye kâf

Leskofçalı Galib Bey, XIX. asrın ikinci yarısında şiire yön veren birkaç isimden biridir. Kısacık ömründe, poetik görüşleriyle hem kendi neslini, hem de Nâmık Kemâl ve Recâi-zâde Ekrem neslini etkilemiş; şiire yeni konuların, yeni bir imge dünyasının, yeni bir ifade tarzının kazandırılması için destek vermiştir. Millî hafızamıznisyân ile malûl olduğu için pek çabuk unuttuğumuz bu değerli şairi hatırlamakla, XIX. asrın edebiyat tarihinin hiç değilse bir kısmını yenibaştan yazma ihtiyacını duyacağız. Elinizde

Hersekli Ârif Hikmet Bey, XIX. asrın yetiştirdiği olağandışı isimlerden biridir. Şairdir; şiirin nesir hâlinde de yazılabileceğini düşünür. Hukukçudur; iktidar eliyle yapılan haksızlıklara tahammül edemez. Modern entellektüelin doğuş sancılarını yaşar ve kendini isyankâr Jön Türklere yakın hisseder. Bir mutasavvıf değildir ama, yeni Türk felsefesinin tasavvuftan doğması gerektiğini farketmiştir.  Onun yazdıklarını okumak, değişen sanat anlayışının ve zevkın, Garb'a açılan tefekkürün ve aydının anlaşılmasınd

Babil, ruhlarda bir gedik açtı; artık her devlet yeni Babil olma korkusu içinde... Aynı dilden konuşmayanlar, sesi akordsuz çıkanlar, aykırı bir çift lâf edenler Babil'den beri hep aynı korkuyla karşılanıyor ve aynı ithamla karşılaşıyor: Düzen yıkıcı! İyi de söylenenler ya düzeni daha muhkem hâle getirmeye yönelik yapıcı eleştirilerse?... Ya yıkılması istenen düzenin yerine daha iyisini kurmak amaçlanmışsa?... Bu suçlamaya en çok muhatap olanlar da çenesini tutmayı asla öğrenemeyen edibler... Kitleleri ardı

Teorik çalışma yapmak, bulanık suda balık avlamaya benzer. Bilmediğiniz bir denizde, çok da tanımadığınız balıkların peşinde iseniz, dikkat! Büyük balık hevesi, size harîtası çıkarılmamış denizlerin tehlikesini unutturmasın. Sık sık iskandil edin ki, şapa oturmayasınız. Hele bir de teorik çalışmanızı semantik ve etimolojik bir temele yerleştirmek niyetinde iseniz, bilin ki, sizi bekleyen mechûl denizlerde, zifirî bir gecenin karanlığında seyredeceksiniz. Yola çıkmadan, kandilinizin yağını kontrol edin. Kesi

Jön Türk tabiri, tek tip bir siyasetçi modelini işaretlemeye yetmez. Jön Türkün silahşörü vardır; kimi eylem adamıdır, kimi fikir adamı Bazısı ser alır, bazısı serdengeçtidir; ezilip geçileni vardır, ezilenin üstüne basıp yükseleni Ahmed Kemâl ise, hem Servet-i Fünûnun şairidir hem Sultan Abdülhamîd e suikast tertipçisi; hem Âzerîlerin mektep hocasıdır hem Rusların idam mahkûmu Jön Türklük için çalışır, iktidarı ve ikbali başkaları kapar; Milli Mücadele için çalışır, âkıbeti Beykoz Belediyesinde memurluk ol